(12) ปญฺจ พฺยสนา

ตตฺถ กตเม ปญฺจ พฺยสนา? ญาติพฺยสนํ, โภคพฺยสนํ, โรคพฺยสนํ, สีลพฺยสนํ, ทิฏฺฐิพฺยสนํ – อิเม ปญฺจ พฺยสนาฯ

(13) ปญฺจ อกฺขนฺติยา อาทีนวา

ตตฺถ กตเม ปญฺจ อกฺขนฺติยา อาทีนวา? พหุโน ชนสฺส อปฺปิโย โหติ อมนาโป, เวรพหุโล จ โหติ, วชฺชพหุโล จ, สมฺมูฬฺโห กาลงฺกโรติ, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติ – อิเม ปญฺจ อกฺขนฺติยา อาทีนวาฯ

(14) ปญฺจ ภยานิ

ตตฺถ กตมานิ ปญฺจ ภยานิ? อาชีวกภยํ, อสิโลกภยํ, ปริสสารชฺชภยํ, มรณภยํ, ทุคฺคติภยํ – อิมานิ ปญฺจ ภยานิฯ

(15) ปญฺจ ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา

[943] ตตฺถ กตเม ปญฺจ ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา?

(ก) อิเธกจฺโจ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เอวํวาที โหติ เอวํทิฏฺฐิ [เอวํทิฏฺฐิ (สฺยา.)] – ‘‘ยโต โข, โภ , อยํ อตฺตา ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมปฺปิโต สมงฺคีภูโต ปริจาเรติ, เอตฺตาวตา โข, โภ, อยํ อตฺตา ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต โหตี’’ติฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติฯ

(ข) ตมญฺโญ เอวมาห – ‘‘อตฺถิ โข, โภ, เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ วเทสิ เนโส นตฺถีติ วทามิฯ โน จ โข, โภ, อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต โหติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? กามา หิ, โภ, อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาฯ เตสํ วิปริณามญฺญถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาฯ ยโต โข, โภ, อยํ อตฺตา วิวิจฺเจว กาเมหิ…เป.… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ, เอตฺตาวตา โข, โภ, อยํ อตฺตา ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต โหตี’’ติฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติฯ

(ค) ตมญฺโญ เอวมาห – ‘‘อตฺถิ โข, โภ, เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ วเทสิฯ เนโส นตฺถีติ วทามิฯ โน จ โข, โภ, อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต โหติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? ยเทว ตตฺถ วิตกฺกิตํ วิจาริตํ เอเตน เอตํ โอฬาริกํ อกฺขายติฯ ยโต โข, โภ, อยํ อตฺตา วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา…เป.… ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ, เอตฺตาวตา โข, โภ, อยํ อตฺตา ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต โหตี’’ติฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติฯ